Xây dựng từ thời Nguyễn, trải qua nhiều thăng trầm:

Hải Vân Quan được vua Minh Mạng cho xây dựng vào năm 1826, với mục đích kiểm soát tuyến đường bộ Bắc - Nam huyết mạch, bảo vệ vịnh Đà Nẵng và kinh thành Huế. Nằm ở độ cao 490m so với mực nước biển, Hải Vân Quan từng là một pháo đài quân sự kiên cố với hệ thống thành lũy, pháo đài và thần công.

Tuy nhiên, sau nhiều năm tháng, di tích này dần rơi vào tình trạng hoang phế. Mãi đến năm 2017, Hải Vân Quan mới được công nhận là di tích cấp quốc gia và đến năm 2021, dự án trùng tu quy mô lớn với kinh phí hơn 40 tỷ đồng mới được triển khai bởi chính quyền Đà Nẵng và Thừa Thiên Huế.

Hồi sinh di sản, kiến tạo điểm đến hấp dẫn:

Dự án trùng tu đã khoác lên Hải Vân Quan diện mạo mới khang trang, bề thế nhưng vẫn giữ được nét cổ kính vốn có. Công trình được phục dựng dựa trên kiến trúc triều Nguyễn, kết hợp với những dấu tích khảo cổ và ảnh tư liệu.

Du khách đến đây có thể chiêm ngưỡng cổng chính được xây dựng bằng gạch vồ, tường thành bằng đá, cùng dòng chữ Hán tự "Hải Vân Quan" uy nghiêm. Bên trong di tích là nhà trú sở, nhà vũ khố ba gian - nơi từng là địa điểm cất giữ vũ khí và là chỗ nghỉ ngơi của binh lính. Hệ thống tường thành, pháo đài, lô cốt từ thời Pháp - Mỹ cũng được bảo tồn như một minh chứng lịch sử.

Hải Vân Quan không chỉ thu hút bởi kiến trúc đặc sắc mà còn bởi khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ xung quanh. Từ vị trí này, du khách có thể phóng tầm mắt bao quát toàn cảnh vịnh Lăng Cô thơ mộng, thành phố Đà Nẵng hiện đại và bán đảo Sơn Trà xanh mát.

Kỳ vọng về một điểm đến du lịch tiềm năng:

Mặc dù đã hoàn thành trùng tu nhưng Hải Vân Quan vẫn chưa chính thức mở cửa đón du khách do vướng mắc trong việc thống nhất phương án quản lý, khai thác giữa Đà Nẵng và Thừa Thiên Huế. Sự chậm trễ này khiến nhiều du khách và cả những người làm du lịch không khỏi tiếc nuối.

Tuy nhiên, với những giá trị lịch sử - văn hóa to lớn và cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp, Hải Vân Quan được kỳ vọng sẽ sớm trở thành một điểm đến du lịch hấp dẫn, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội cho cả hai địa phương.

(Nguồn ảnh: Nguyễn Tấn Anh Phong)